- مشخصات کتاب
- [مقدمه مترجم]
- درآمدی بر بر سلسله درسها و مباحث کتاب [از مترجم]
- اشاره
- تاریخچه نگارش فقه حکومتی در اسلام
- فرایند واژهها
- 1- عصر پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع)
- 2- عصر فقهای اقدم
- 3- عصر فقهای قدیم
- 4- فقهای عصر متأخر
- 5- دوران فقهای معاصر
- [برخی از حوادث این دوره]
- [نمونههایی را از آرای برخی از فقهای برجستۀ این دوران راجع به مسائل حکومتی]
- اشاره
- 1- شیخ جعفر کاشف الغطاء:
- 2- ملا احمد نراقی:
- 3- میر فتاح حسینی مراغی:
- 4- صاحب جواهر:
- 5- فاضل دربندی صاحب خزائن:
- 6- شیخ مرتضی انصاری:
- 7- بحر العلوم صاحب بلغة الفقیه:
- 8. آیت اللّه نائینی:
- 9- آیت الله شهید مدرس:
- 10- آیت الله العظمی بروجردی:
- 11- حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مد ظله العالی:
- 12- حضرت آیت الله العظمی منتظری:
- روش علمی و شخصیت فقهی استاد
- اشاره
- 1- از خانه تا مدرسه
- 2- اساتید مشهور:
- 3- تألیفات و آثار علمی:
- اشاره
- 1- کتاب نهایة الاصول:
- 2- البدر الزاهر فی صلاة الجمعه و المسافر:
- 3- کتاب الحدود:
- 4- کتاب الخمس و الانفال:
- 5- کتاب الزکاة:
- 6- دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه:
- 7- مباحث فقهی الغصب و الاجارة و الوصیه
- 8. رسالۀ توضیح المسائل:
- 9- درسهای نهج البلاغه:
- 10- مناظرۀ مسلمان و بهائی:
- 11- دفترهای مطالعات سیاسی:
- 12- تاریخ بیست سالۀ معاصر ایران:
- 13- مجموعۀ خطابهها، بیانیهها و پیامها:
- 4- ارجاعات امام خمینی
- 5- شخصیت فقهی و روش تدریس:
- [إهداء و سفارش مترجم]
- [خطبة المؤلف]
- مقدمه
- اشاره
- 1- ضرورت وجود دولت و حکومت:
- 2- حکومت و دولت و چگونگی پیدایش آن:
- 3- انواع حکومتهای رایج در جهان:
- 4- حکومت اسلامی:
- 5- اوصاف و شرایط حاکم منتخب از نظر عقلا:
- 6- ولایت فقیه:
- 7- لزوم دخالت علما و فقها در مسائل سیاسی-
- 8- عوامل انزجار مسلمانان از سیاست و حکومت:
- 9- سبب تألیف و اشاره به بخشها و فصلهای کتاب:
- [سبب تألیف]
- [اشاره به بخشها و فصلهای کتاب]
- مقدمه: مقدمۀ کتاب مشتمل است بر مطالبی پیرامون وجود دولت و حکومت برای جوامع،
- بخش اول: در این بخش پیرامون مقتضای اصل عملی فقهی در مسأله حکومت و ولایت،
- بخش دوم: در بیان اثبات اجمالی ولایت رسول خدا (ص) و ائمه معصومین (ع) از دیدگاه ماست
- بخش سوم: در رابطه با لزوم حکومت و ضرورت ایجاد آن در همۀ زمانها،
- بخش چهارم: در رابطه با شرایط و ویژگیهای حاکم اسلامی است
- بخش پنجم: در این بخش چگونگی انعقاد امامت،
- بخش ششم: پیرامون حدود ولایت فقیه، شرح وظایف ولی فقیه، نقش قوای سهگانه
- بخش هفتم: پیرامون اخلاق حکومتی اسلام،
- بخش هشتم: دربارۀ منابع مالی حکومت اسلامی است
- خاتمه: در خاتمۀ کتاب، عهدنامۀ معروف حضرت امیر المؤمنین (ع) به مالک اشتر
- 10- شیوه و طریقۀ ما، در بحث:
- 11- اهمیت فقه حکومتی و مسائل اجتماعی در اسلام:
- 12- عدم تنافی طرح مباحث علمی با وحدت اسلامی:
- 13- تذکر و عذر خواهی:
- بخش اوّل اصل اولی و حکم عقل در مسأله ولایت
- بخش دوّم ثبوت ولایت برای رسول خدا و أئمه معصومین در طول ولایت خداوند
- اشاره
- ثبوت ولایت به مفهوم حکومت برای برخی از انبیاء و ائمۀ معصومین (ع)
- دلالت آیات قرآن کریم بر ولایت برخی از انبیا و ائمه معصومین علیهم السلام:
- اشاره
- 1- دلالت آیۀ وَ إِذِ ابْتَلیٰ إِبْرٰاهِیمَ ...
- 2- دلالت آیۀ: یٰا دٰاوُدُ إِنّٰا جَعَلْنٰاکَ خَلِیفَةً ...:
- 3- دلالت آیۀ: النَّبِیُّ أَوْلیٰ بِالْمُؤْمِنِینَ ...:
- اشاره
- [چند احتمال در اینکه محدودۀ این ولایت تا کجاست و معنی این آیه چیست]
- برخی از موارد استناد [پیامبر اکرم (ص)] به آیۀ فوق:
- ابلاغ خلافت امیر المؤمنین (ع) توسط پیامبر اکرم (ص):
- آیا پیامبر اکرم (ص) بدون تعیین جانشین از دنیا رحلت فرمود؟
- یک داستان قابل توجه:
- نظر خلیفۀ دوم در تعیین خلیفه:
- وصیت در مسائل شخصی مهمتر است یا تعیین سرنوشت امت اسلام؟:
- دلیل دیگری بر نصب حضرت علی (ع) به خلافت:
- اجمالی از جریان غدیر خم:
- علی (ع) و غصب خلافت:
- لزوم اظهار نظر در مباحث علمی:
- معنای ولایت و مشتقات آن در لغت و در فرهنگ اسلامی:
- روایاتی در لزوم تمسک به اهل بیت پیغمبر علیهم السلام:
- 4- دلالت آیۀ: وَ مٰا کٰانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لٰا مُؤْمِنَةٍ إِذٰا قَضَی اللّٰهُ ...:
- 5- دلالت آیۀ إِنَّمٰا وَلِیُّکُمُ اللّٰهُ وَ رَسُولُهُ ...:
- 6- دلالت آیۀ: أَطِیعُوا اللّٰهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ ...
- 7- دلالت آیۀ: فَلٰا وَ رَبِّکَ لٰا یُؤْمِنُونَ حَتّٰی یُحَکِّمُوکَ ...:
- 8- دلالت آیۀ: إِنّٰا أَنْزَلْنٰا إِلَیْکَ الْکِتٰابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ بَیْنَ النّٰاسِ ...:
- 9- دلالت آیه: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللّٰهِ وَ رَسُولِهِ ...:
- خلاصۀ کلام:
- بیان چند نکته در رابطه با مفاهیم ولایت و امامت:
- بخش سوّم ضرورت حکومت و لزوم آن در همۀ زمانها از نظر اسلام
- اشاره
- فصل اول سخنان تعدادی از علما که بر ضرورت حکومت اسلامی ادعای اجماع کردهاند.
- اشاره
- 1- مرحوم صاحب جواهر،
- 2- مرحوم علامه در اوایل کتاب الالفین میفرماید:
- 3- مرحوم محقق نراقی
- 4- استاد بزرگوار ما مرحوم آیت اللّه العظمی بروجردی طاب ثراه
- 5- ماوردی در کتاب الاحکام السلطانیه «6»
- 6- ابو محمد، ابن حزم اندلسی در کتاب الفصل
- 7- ابن خلدون در کتابی که آن را به عنوان مقدمهای بر تاریخ خود نگاشته
- 8- ابن ابی الحدید معتزلی
- 9- و در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة آمده است:
- فصل دوم مرور اجمالی به فقه حکومتی اسلام (بر اساس روایات و فتاوای اصحاب).
- [روش فقها و روش فلاسفه بر اثبات حکومت اسلامی]
- دو دیدگاه مختلف در نگرش به اسلام:
- اشاره
- 1- دیدگاه تفکیک دین از سیاست:
- 2- دیدگاه وحدت دین و سیاست:
- [حکومت و ابواب مختلف فقه]
- حکومت و نماز
- حکومت و روزه و اعتکاف
- حکومت و زکات
- حکومت و خمس و انفال
- حکومت و حج
- حکومت و جهاد
- اصلاح دین و دنیا توسط جهاد:
- نمونههایی از آیات مربوط به جهاد:
- چند نمونه از روایات مربوط به جهاد:
- جهاد ابتدایی و جهاد دفاعی:
- چگونگی اجازۀ امام در جهاد ابتدایی:
- وجوب جهاد دفاعی و مشروط نبودن آن به اجازۀ امام:
- دلالت روایات بر ضرورت جهاد دفاعی:
- ضرورت دفاع از کیان اسلام گرچه همراه با امام جائر:
- ضرورت ایجاد تشکل و کسب آمادگی برای دفاع:
- خلاصۀ کلام در باب جهاد:
- حکومت و بغات
- حکومت و غنائم جنگی، جزیه، اسرا و اراضی فتح شده:
- حکومت و «حجر» و «وصیت»
- حکومت و نکاح و طلاق:
- حکومت و ارث
- حکومت و قضاء و حدود
- اشاره
- قضاوت یکی از ارکان حکومت اسلامی و منصب قضاء یکی از شئون ولایت و امامت است.
- پرداخت دیه از بیت المال در صورت وقوع خطا در قضاوت:
- زندانی شدن افراد فاسد و کلاهبردار توسط امام:
- قبول شهادت توسط امام:
- اجرای حدود زیر نظر و با پشتوانۀ امام:
- تعقیب افراد متجاوز توسط امام:
- روایات دیگری در زمینۀ اجرای حدود توسط امام:
- حکومت و قصاص و دیات
- نمونههای دیگری از مسائل حکومتی در ابواب مختلف فقه (بر اساس فتاوای فقها)
- اشاره
- حکومت و امر به معروف و نهی از منکر:
- حکومت و تجارت:
- حکومت و دین (قرض):
- حکومت و قبول ولایت:
- حکومت و رهن (گرو):
- حکومت و حجر:
- حکومت و شرکت:
- حکومت و ودیعه:
- حکومت و وکالت:
- حکومت و وصیت:
- حکومت و نکاح:
- حکومت و اصلاح زن و شوهر:
- حکومت و طلاق:
- حکومت و ظهار «27»:
- حکومت و «ایلاء» (تحریم همسر با قسم):
- حکومت و احیای زمینهای موات:
- حکومت و «لقطه» (گمشدهها):
- حکومت و «شهادات»:
- حکومت و حدود:
- حکومت و دیات:
- فصل سوم بیان دلایل ضرورت حکومت در همۀ زمانها از نظر اسلام
- اشاره
- دلیل اول: [جامعیت اسلام و آمیختگی آن با ولایت و حکومت]:
- دلیل دوم: [حکومت، ضرورتی فطری و نیازی عقلی]
- دلیل سوم: [استدلال به روایت فضل بن شاذان در تبیین فلسفۀ امامت و ولایت]
- دلیل چهارم: [استدلال به کلام امیر المؤمنین (ع) به هنگام رد شبهۀ خوارج]-
- دلیل پنجم: [استدلال به کلام امیر المؤمنین (ع) در کتاب محکم و متشابه]-
- دلیل ششم: [استدلال به کلام امیر المؤمنین (ع) در پاسخ به نامه معاویه]
- دلیل هفتم: [اثبات حکومت بر اساس یک صغری و کبرای منطقی از آیات و روایات]
- دلیل هشتم: [استدلال به روایت زراره، بنی الاسلام علی خمسة اشیاء]-
- دلیل نهم: [استدلال به کلام امیر المؤمنین (ع) لو لا حضور الحاضر ...]
- دلیل دهم: [ذکر روایاتی از طریق فریقین بر ضرورت دولت و حکومت]-
- فصل چهارم بررسی روایات مورد استناد اهل سکوت در عصر غیبت
- اشاره
- 1- صحیحۀ عیص بن قاسم:
- [متن صحیحه]
- توضیح روایت:
- دلایل نام نبردن زید در قیام خود، از امام صادق (ع):
- قداست و قیام زید:
- چند روایت از ائمه معصومین در تأیید قیام زید:
- اظهار نظر مرحوم شیخ صدوق دربارۀ زید بن علی «ره»:
- نظر شیخ مفید و صاحب تکمله دربارۀ زید «ره»:
- قیام زید، الگوی قیام از غیر ائمه معصومین (ع):
- شیوۀ برخورد اصحاب امام صادق (ع) با قیام زید:
- ضعف سند روایات وارده در مذمت زید:
- خلاصۀ کلام دربارۀ زید «ره»:
- قیام محمد بن عبد الله محض (نفس زکیه):
- خلاصۀ کلام اینکه آنچه از قسمت اول صحیحۀ عیص استفاده میشود
- 2- روایت مرفوعۀ ربعی:
- روایت متوکل بن هارون:
- روایت ابی الجارود:
- 3- روایت سدیر:
- 4- روایت ابی المرهف:
- 5- روایت فضل بن سلیمان:
- 6- روایت ابی بصیر:
- 7- روایت عمر بن حنظله:
- 8- روایت «معلی بن خنیس»:
- 9- روایت «انس بن محمد»:
- 10- روایت عیص بن قاسم:
- 11- روایت ابی عبدون:
- 12- روایت ابی عبد الله سیاری:
- 13- روایت عبیدی:
- 14- روایت حسین بن خالد:
- 15- کلام امیر المؤمنین (ع) در نهج البلاغه:
- 16- روایت جابر:
- 17- روایت زرّ بن حبیش:
- خلاصۀ کلام و نتیجه:
کیان اسلام و مسلمین است و آمادگی برای حفظ ارزشهای انقلاب و جنگ و شهادت.
مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج 1، ص: 2
از سوی دیگر در حال پایه گذاری و شکل دهی به نظام جمهوری اسلامی و اداره آن بر اساس قسط و عدل اسلامی است که در زمانه ای مشابه زمان پیامبر اکرم (ص) و امیر المؤمنین (ع) می باشد و وظیفه در چنین شرایطی الگو گرفتن از برنامه های حکومتی آنان است و تربیت و به کارگیری نیروهای پارسا و با کفایت.
و از دیگر سو در حال تبیین و تطبیق مسائل جامعه بر اساس قوانین و دستورات اسلام و گسترش فرهنگ اسلامی در جامعه و سایر کشورهای جهان است که در زمانه ای مشابه دوران امام صادق و امام باقر علیهما السلام قرار گرفته و وظیفه در چنین شرایطی تبیین نیازمندیهای جامعه بر اساس مبانی فقه اسلامی و تربیت اسلام شناسان متعهد و آگاه است بر پایه اجتهاد و فقاهت.
در این میان، مسئولیت حوزه های علمیه و عالمان دینی آگاه به زمان، از سایر اقشار و اصناف ملت بمراتب بیشتر است، چرا که آنان جانشینان پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) و سربازان مادام العمر و تمام وقت امام زمان (عج) بوده و همواره مسئولیت «اجتهاد» (تبیین نیازمندیهای زمان بر مبنای اصول و مبانی اسلام) را بر دوش کشیده اند.
در این شرایط، قوه مقننه (مجلس شورای اسلامی) در تدوین قوانین مورد نیاز کشور به مبانی فقهی مستند و روشن از مسائل و مشکلات مبتلا به جامعه نیازمند است و قوۀ قضائیه برای ارائه قوانین جزایی و قضایی مورد نیاز و نیز برای تأمین کادر قضات، در سطح عالی نیاز به افراد صاحب نظر